اواسط بعد از ظهر سوم اکتبر 1930، بیماری که روی تخت بیمارستان مرکزی ماساچوست در بوستون دراز کشیده بود …

را برای رفتن به دستشویی با ویلچر جا به جا کردند. پس از بازگشت بیمار به تخت ، ناگهان علایم اختلال تنفسی ظاهر شدند. دکتر Edward Churchil که در حا ل ویزیت بیماران بود ناگهان متوجه این بیمار که ترسیده ، رنگ پریده ، سیانوتیک و سرد و مرطوب شده بود ، گردید . تشخیص او از وضعیت بیمار آمبولی ریوی بود ، بنابراین به سرعت بیمار را به اتاق عمل منتقل کردند و تحت جراحی آمبولکتومی قرار دادند. در طول این عمل دکتر John Gibbon در اتاق عمل مسئول مانیتورینگ قلب – تنفس و فشار خون بیمار بود. پس از سال ها در 1972 او می نویسد : از ساعت 3 عصر تا 8 صبح روز بعد که ساعت های سخت و طولانی همراه با سایر اعضای تیم بر بالین بیمار بودم و هر 15 دقیقه علایم حیاتی او را ثبت می کردم شاهد تشخیص صحیح عارضه و اجرای پروسیجر صحیح در کمترین زمان ممکن توسط دکتر بودم اما این اتفاق کمکی به بیمار نکرده و او که دچار زجر و دیسترس تنفسی بود در برابر دیدگان گروه و بدون این که بتوانند کمکی به او بکنند در شرایطی از دست رفت که تنفس به تدریج تندتر و سطحی تر و ضربان نبض کمتر و کمتر و غیر قابل لمس می شد. البته در آن زمان این روند اتفاقی رایج بود .
اتفاق 3 اکتبر 1930 و ساعت های متمادی بر بالین بیمار و شاهد اتفاقات ناخوشایند منتهی به مرگ بیمار بودن که در آن روزگار رایج بود ، موجب شد تا این ایده پدید آید که اگر روشی بود که می توانست خون تیره را از بدن بیمار خارج کرده و با اکسیژن مخلوط و گاز دی اکسید کربن را از آن برداشت نماید و به بیمار باز گرداند آیا کمکی به جان بیمار می کرد و او را نجات می داد ؟ و اگراین امکان میسر می شد قلب و ریه بیمار از چرخه بدن او خارج شده و در زمان کافی و ایمن پروسیجر لازم بدون اسیب جدی اجرا می شد…..
این داستان شروع انقلابی در جراحی قلب به نام گردش خون برون پیکری می باشد، مسیری که موجب شد تا جراحان قلب بتوانند با حضور و حمایت دانش پرفیوژن در شرایط مساعد و زمان کافی بر روی قلب عاری از خون و حرکت تکنیک های جراحی را اجرا کرده و روشهای ترمیمی را به کار برده و به مرور زمان روشهای جدیدی را مورد ازمون و خطا و تثبیت قرار دهند.
به عبارتی پرفیوژنیست که متخصص اداره گردش خون برون پیکری و حفظ شرایط بیولوژیک مناسب برای بیمار در طول ایست قلبی و همچنین محافظت از ارگانهای حیاتی بیمار است از اغاز جراحی قلب همراه ، همسفر و یاور و حامی این کاروان بوده و با حداقل امکانات و تکنولوژی و دانش متناسب با این حیطه و با سختی و مرارت های بسیار تلاش نموده تا همراه با توسعه دانش پرفیوژن و کاهش اتفاقات و اسیبهای ناشی از بزرگترین بحران و استرس ممکن در دانش پزشکی ،جان بیمار را محافظت و امکان اجرای پیچیده ترین مداخلات جراحی بر روی پر حرکت ترین و حساس ترین ارگان بدن را فراهم اورد .
امروز دانش پرفیوژن و گردش خون برون پیکری محدود به اتاقهای عمل جراحی قلب نیست.بلکه در کنترل ودرمان شرایط بحرانی سایر بیماری ها هم به کمک تیم درمان آمده و از نوزاد تا بزرگسال در مشکلات پیشرفته و با تنوع و پیچیدگی های بسیار جایگاه ویژه ای یا فته و در حفظ جان بیمار نقش بسیار مهمی را ایفا می کند ، به نحوی که دامنه کاربرد این دانش از چند ساعت تا روزها و حتی ماه ها و همپنین در بیماری های تنفسی، قلبی ، قلبی- تنفسی ، عفونت های بسیار حاد و خطرناک مانند انفلوانزای H1N1 – غرق شدگی( Drowning ) – اسیب های ناشی از انفجار ( Blast injury ) – سوختگی ها – مسمومیت های ناشی از داروها و سموم مانند داروهای قلبی یا فسفید الومینیوم که با مرگ و میر بسیار بالایی همراه است – درمان های شیمیایی اعضا( Chemo Saturation ) Isolated limb perfusion ) )– تعبیه دریچه از طریق شریان ( TAVI ) ، انجماد و در یخ ماندگی – پیوند قلب ، بیماری های اتوایمیون …تا نقایص خاص نوزادان پس از تولد مانند CDH – MAS – PPHN – PFC و PA می باشد .
حتی در بعضی از کشورها دانش پرفیوژن برای حفظ جان نیروهای نظامی – سیاسی – اقتصادی و …همچنین اورژانس های جاده ای کاملا جا افتاده است.
این حد از کارایی و حمایت مکانیکی نشان دهنده دامنه این دانش و نقش ان در نظام سلامت است .

در ایران ، تکنولوژی گردش خون یا به عبارتی دانش پرفیوژن که نام اولیه این رشته بوده از سال 1353 که جراحی قلب به صورت رسمی و در یک مرکز که اختصاصا به این منظور ساخته شده بوده ( مرکز قلب و عروق شهید رجایی امروز) به عنوان یک مهارت بسیار دشوار و دانش گسترده و حساس تعریف شد.اولین کسانی که برای این حرفه انتخاب شدند با توجه به اشراف به دشواری و اهمیت ویژه ان از افراد بسیار توانمند و با انگیزه انتخاب و با اموزشهای فشرده و طولانی مدت در مراکز مختلف و بخش های متفاوت تبدیل به یک پرفیوژنیست می شدند.این بخشها شامل کت لب ، رادیولوژی ، سی سی یو ، آی سی یو و اتاق عمل بودند چون یک پرفیوژنیست به تمام این دیدگاه ها و مهارت ارزیابی بیمار از زوایای مختلف نیاز دارد. بیماری که بر روی بای پس قلبی – ریوی قرار می گیرد در واقع در غیر فیزیولوژیک ترین حالت ممکن است و بزرگترین استرس و بحران ممکن را تجربه می کند که اثر ان بر روی سایر ارگان ها نیز باید شناخته – مانیتور و اداره گردد. همچنین در زمانی که قلب در حالت ایست و توقف کامل قرار دارد پرفیوژنیست باید همراه با اجرای نقش قلب و ریه از عملکرد و سلامت سایر اعضای حیاتی (مغز – کلیه – کبد و … ) نیز حمایت کند به طوری که پس از پایان این زمان قلبی که از حرکت متوقف بوده است دوباره به سلامت شروع به زدن کند و خون زندگی را در رگهای بیمار به حرکت در آورد. از طرفی پرفیوژنیست در اجرای حمایت های مکانیکی پیشرفته برای حفظ حیات بیمار( ECMO – LVAD – RVAD – IABP ) نقش پر رنگی را به عهده دارد ، بنابر این باید از قابلیت و دانش و تجربه کافی برخوردار بوده و توانایی کار در محیط پر استرس و تصمیم گیری سریع و صحیح را داشته باشد.
علیرغم این نکته که دانش پرفیوژن تقریبا همزمان با جراحی قلب متولد شد اما تا سال ها مجمع و تشکلی نداشت تا اواخر دهه 70 که اولین انجمن پرفیوژن تشکیل گردید . این انجمن پس از شکل گیری و تعیین چهارچوبهای کلی فعالیتش به این نکته تمرکز نمود که پیشرفت دانش در یک بعد معنا ندارد و اگر جراح قلب یا بیهوشی اموزش می بیند پرفیوژنیست هم که ضلعی از مثلث جراحی قلب است باید همپا ی اواموزش دیده و مهارت و دانش خود را ارتقا دهد. به این جهت با سرعت برای تحقق این منظور شروع به فعالیت کرده و با برگزاری جلسات اموزشی – همایش – مشارکت در کنگره های بزرگ و بین المللی – تدوین کتاب های مختلف توسط کمیته علمی انجمن و تلاش برای اکادمیک کردن رشته تکنولوژی گردش خون که در این سال ها از پرستاران علمی و توانمند پس از گذراندن یک دوره دوساله و دوره های اموزش تکمیلی به عنوان پرفیوژنیست استفاده می کرد در این مسیر وارد شد. امروز رشته تکنولوژی گردش خون به داشتن متخصصین توانمند ، منابع علمی و سوابق اجرایی و اموزشی قوی در اموزش نیروهای مجرب برای کشور عزیز ایران مفتخر است. و چشم اندازی بلند را برای نظام بهداشت کشور و سلامت انسان ها در نظر دارد . و مهم تر از هر چیز به لطف و عنایت پروردگار و حسن نیت و حمایت بزرگان رشته جراحی قلب و بهداشت و درمان دل گرم است.

نظری ارسال نشده

دیدگاهتان را بنویسید